Mực nước sông Mekong tại Thái Lan thấp kỷ lục

Trong thập kỷ qua, chưa khi nào Thái Lan ghi nhận mức nước sông Mekong thấp đến thế.

Thái Lan ghi nhận mức sông Mekong thấp nhất trong thập kỷ qua. 

Trang tin tức Bangkok Post của Thái Lan ngày 15/7 cho hay, mực nước sông Mekong đang ở mức thấp nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Theo đó, mực nước sông Mekong đoạn chảy qua Thái Lan đang ở mức 2,6 mét, thấp hơn khoảng 10 mét so với điểm tràn bờ. Cùng kỳ năm ngoái, mực nước ở khúc sông này cao 12 mét.

Trạm khí tượng ở Nakhon Phanom, tỉnh đông bắc Thái Lan đã đo được lượng mưa trung bình năm nay là 90 mm, trong khi năm ngoái đo được mức 300 mm.

Nhiều khu vực ở Thái Lan năm nay hứng chịu thời tiết khô hạn kéo dài bất thường ngay cả trong mùa mưa. Hạn hán khiến nước ở các nhánh của sông Mekong như Nam Kam, Nam Oun và Nam Songkhram chỉ ở mức 20-30% so với bình thường. Tình hình được dự đoán sẽ tồi tệ hơn cho đến khi mùa mưa tới.

Được biết, Cơ quan thủy lợi tỉnh Nakhon Phanom bắt đầu dự trữ nước tại 13 hồ chứa trong 12 huyện để chuẩn bị cứu hạn. Nông dân tại các khu vực tưới tiêu được yêu cầu giảm hoạt động nông nghiệp để tránh thiệt hại do hạn hán.

Dự án thành lập 13 hồ chứa tại Thái Lan nằm trong Dự án Phát triển Nước Huai Luông của Văn phòng Tài nguyên Nước Quốc gia Thái Lan (ONWR). Đây là kế hoạch  sử dụng nước tràn từ sông Mekong trong mùa lũ để tưới cho vùng đất nông nghiệp ở các tỉnh phía đông bắc.

Dự án này là phiên bản cập nhật của kế hoạch Khong-Chi-Mun, một kế hoạch tưới nước được khởi xướng cách đây 30 năm nhằm mở rộng tưới tiêu đến các khu vực khô cằn ở Đông Bắc.

Dự án bao gồm một loạt các đập, kênh thủy lợi và trạm bơm sẽ được thiết lập tại các nhánh của sông Mê Kông ở Udon Thani và Nong Khai để tràn ra các sông ở địa phương và lưu trữ nước cho mùa khô.

Một số hạng mục của dự án Khong-Chi-Mun đã được xây dựng cách đây 2 thập kỷ nhưng đã bị dừng lại do tác động từ người dân địa phương.

Sau đó, dự án này được hồi sinh và được phát triển thêm thành dự án Huai Luông dưới sự hỗ trợ ngân sách 21 tỷ baht (khoảng 16 nghìn tỷ đồng). Một phần lớn số tiền được dùng để mua máy bơm nước. Địa hình không bằng phẳng đòi hỏi máy bơm nước hoạt động liên tục để bơm nước sông Mekong tới các kênh, rạch nằm trên phần đất cao hơn.

Sau dự án Huai Luang, ONWR còn dự định sẽ thúc đẩy các kế hoạch khác để chuyển nước lũ từ sông Mekong chảy vào các nhánh sông ở Thái Lan để cải thiện thủy lợi. Kế hoạch này bao gồm các dự án lưu trữ nước ở hồ Nong Han Kamphawapi và đập Kalasin Lam Pao.

Kế hoạch chuyển nước của Thái Lan đã gây ra sự phản đối của những quốc gia cùng hưởng lợi chung từ dòng sông quốc tế này.

Chương trình tích nước quy mô lớn ở Thái Lan được coi là kế hoạch “chuyển nước” sông Mekong được các chuyên gia nhận định là rất đáng lo ngại đối với các nước ở hạ nguồn như Việt Nam, Lào, Campuchia.

Trước đây, các chuyên gia nhiều lần cảnh báo, các đập thủy điện của Trung Quốc cản trở đường di cư của các loài cá và chặn phù sa màu mỡ chảy xuống hạ nguồn. Các cộng đồng sống ven sông phải hứng chịu sự tăng giảm đột ngột của dòng chảy sông do điều tiết của các đập ở thượng nguồn. Giờ đây, kế hoạch của Thái Lan sẽ khiến cuộc sống của các khu vực hạ lưu thêm phần khó khăn hơn.

Là một trong số quốc gia ở hạ lưu con sông, Việt Nam đã có phản ứng về động thái này.

Đại diện Mạng lưới sông ngòi Việt Nam cho biết, hiện nay, theo Hiệp định Mekong năm 1995, tất cả các hoạt động có liên quan đến nguồn nước, chuyển nước với số lượng dù ít hay nhiều cũng cần tham vấn của các nước trong khu vực.

Đầu tiên, phải xin ý kiến của Đối với các dự án trên họ phải xin ý kiến của Uỷ hội sông Mekong (MRC) và sau đó là Ủy ban sông Mekong Việt Nam, chưa kể phải xin ý kiến cộng đồng cùng các bên liên quan.

Thế nhưng, các hội viên hiện nay có thể đã có các tác động lớn nhưng chưa có chế tài. Nếu như các cuộc họp thông qua phương án nào đó thì coi như không bị vi phạm. Do không có chế tài nào có thể bắt phạt, nên khi các nước thượng lưu tự ý làm bất kỳ dự án nào, thiệt thòi lớn nhất vẫn là các nước hạ lưu.